O roli technologii w sektorze rolno-spożywczym dyskutowali unijni ministrowie ds. rolnictwa podczas nieformalnego spotkania w Cordobie 4-5 września 2023 r. Polskiej delegacji przewodniczył minister rolnictwa i rozwoju wsi Robert Telus. Polska, wspólnie z krajami przyfrontowymi, zwróciła się do Komisji Europejskiej o podjęcie działań w związku z ogromnymi problemami na rynkach rolnych w tych państwach, spowodowanymi wojną w Ukrainie.
Tematy spotkania
Nieformalne spotkanie unijnych ministrów ds. rolnictwa dotyczyło najistotniejszych inicjatyw dotyczących promowania technologii na rzecz podwójnej zielonej i cyfrowej transformacji sektora rolno-spożywczego. Ministrowie rozmawiali też o korzyściach dla rolnictwa płynących z wykorzystania nowych technik genomowych.
Celem Prezydencji hiszpańskiej było podkreślenie kluczowej roli, którą będą pełnić technologie w sektorze rolno-spożywczym – w zakresie wsparcia przejścia na bardziej zrównoważony i produktywny model, dostosowany do wyzwań związanych ze zmianą klimatu.
Zielona i cyfrowa transformacja sektora rolno-spożywczego
Minister Robert Telus zgodził się z opinią, że badania naukowe i innowacje są kluczowe w opracowywaniu nowych technologii i innowacyjnych rozwiązań. Podkreślił, że niezbędne jest wspieranie i promowanie ponadnarodowych inicjatyw. Stwierdził, że wsparciem w tym zakresie powinny być działania realizowane w ramach Horyzont Europa, a także europejskie partnerstwa i inicjatywy, takie jak międzyrządowa inicjatywa BIOEAST.
– Innym przykładem inicjatyw, które powinny być wspierane i promowane na szerszą skalę, są praktyczne demonstracje różnorodnych rozwiązań technologicznych w oparciu o gospodarstwa rolne prowadzone z udziałem naukowców i doradców rolniczych – dodał minister.
Minister Telus poinformował też o inicjatywach prowadzonych w Polsce, tj. o utworzeniu w Polsce Sieci na rzecz Innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich oraz powołaniu brokerów innowacji w publicznych jednostkach doradztwa rolniczego. Poinformował o powstaniu platformy e-DWIN wspierającej rozwój e-usług doradczych i o budowaniu innowacyjnego system satelitarnego monitorowania upraw. Minister dodał, że w ramach rolnictwa 4.0 zaplanowano wsparcie na rzecz większego zaangażowania producentów rolnych w używanie nowych technologii.
Nowe techniki genomowe
Minister Robert Telus poinformował, że przedstawione przez Komisję Europejską propozycje dotyczące Nowych Technik Genomowych (NGT) są interesujące, ale bardzo dyskusyjne.
Minister Telus zauważył, że rośliny otrzymane przy pomocy NGT nie są genetycznie zmodyfikowane, bo nie zawierają obcego DNA. Uznał jednak, że z uwagi na ocenę bezpieczeństwa są nadal traktowane jako nowa kategoria roślin genetycznie zmodyfikowanych.
– Czy zatem rolnictwo będzie czerpało korzyści z wyników badań wykorzystujących nowe technologie genomowe w sytuacji, kiedy rośliny NGT będą w wielu kwestiach traktowane tak jak GMO? – zapytał minister Telus.
Szef polskiej delegacji stwierdził, że technologie NGT są rozwijane głównie poza Unią Europejską. Dodał, że na rynku światowym znajdują się nieliczne produkty NGT, wiele produktów jest na etapie zaawansowanych prac badawczych i przygotowania do wdrożenia. Minister podkreślił,
że wobec zaproponowanych uproszczonych zasad autoryzacji roślin NGT na europejski rynek dość szybko trafią produkty spoza Europy.
Zdaniem ministra Telusa istnieje obawa, że opatentowane produkty NGT ograniczą rolnikom ich prawa do swobodnego korzystania z nasion, natomiast małym i średnim przedsiębiorstwom nasiennym ograniczą programy hodowlane oraz konkurencyjność.
Minister Telus poinformował, że kolejna wątpliwość dotyczy czystości produkcji ekologicznej oraz tego, czy konsumenci zachowają prawo wyboru, bowiem nie wszystkie produkty NGT będzie można wykryć i zidentyfikować w laboratorium.
– Nie będzie także obowiązku znakowania żywności i pasz pochodzących z roślin NGT – dodał minister Telus.
Szef polskiego resortu rolnictwa stwierdził, że konieczne są dalsze prace nad przepisami, aby wypracować jednoznaczne rozporządzenie bez wątpliwości interpretacyjnych. Potrzebne są także dyskusja społeczna i edukacja.
Import zboża z Ukrainy
Minister Telus zwrócił uwagę, że europejskie rolnictwo stoi dziś przed wieloma wyzwaniami. Rolnicy borykają się z ogromnymi problemami na rynku zbóż, owoców miękkich i mleka oraz częstymi suszami lub podtopieniami, wysokimi cenami nawozów i energii. Dlatego Polska, wspólnie z krajami przyfrontowymi, zwraca się do KE o podjęcie działań, aby zapewnić budowanie korytarzy solidarnościowych, które będą odpowiednio funkcjonować.
– Zbliża się ważna data: 15 września. KE musi zapewnić warunki, aby produkty z Ukrainy były wywożone do innych krajów unijnych i przede wszystkim poza Europę. To ważny moment dla UE, budowania prawdziwej solidarności całej UE i z Ukrainą. Samo przewiezienie zboża przez granice krajów graniczących z UA nie jest właściwie działającym korytarzem solidarnościowym – stwierdził minister.
Polska delegacja wskazała, że propozycja dopłat do tranzytu to jedno z rozwiązań, które mogłoby pomóc, aby produkty z UA przejeżdżały dalej, poza państwa graniczne. Kluczowe są też inwestycje w infrastrukturę jako budowa rozwiązań na przyszłość. Należy także zwrócić uwagę na elastyczność listy produktów objętych zakazami, ponieważ w niektórych krajach np. potrzebny jest słonecznik, a w innych, np. w Polsce, zagrożeniem jest import malin.
– Powinniśmy dyskutować o tym i podejmować decyzje w oparciu o dane. Potrzeba solidarności europejskiej, i o nią proszę. Abyśmy podejmowali decyzje, które będą pozytywne dla solidarności i przyszłości UE – stwierdził minister Telus.
